Inicijativa mladih za ljudska prava održala je ”Školu tranzicione pravde” u vidu trodnevnog seminara, u okviru istoimenog projekta finansiranog od strane Ministarstva spoljnih i evropskih poslova Velikog Vojvodstva Luksemburga. Škola, u kojoj je učestvovalo 15 mladih ljudi iz Podgorice, Cetinja, Nikšića, Bijelog Polja, Berana i Danilovgrada, održana je od 26. do 28. oktobra u hotelu Palas u Petrovcu.
Školu je otvorila Aleksandra Dubak, programska direktorica Inicijative mladih za ljudska prava, koja se zahvalila prisutnima na prijavi za Školu i izrazila zadovoljstvo što se toliki broj mladih ljudi interesuje za teme koje se tiču ratnih dešavanja 90-ih godina na našim prostorima i procesa suočavanja sa prošlošću. Prisutne je upoznala sa djelovanjem naše organizacije, kako u Crnoj Gori, tako i u regionu, tokom njenog 20-godišnjeg postojanja. Predstavila je ključne aktivnosti Inicijative, te njenu misiju da radi na procesu zagovaranja o važnosti suočavanja sa prošlošću kada su mladi ljudi u pitanju, odnosno utvrđivanju činjenica o ratnim zločinima koji su se dogodili na prostoru Crne Gore tokom 90-ih godina, kroz organizovanje brojnih razmjena za mlade u regionu, predavanja i obilježavanja godišnjica ratnih zločina. Podsjetila je prisutne i na istraživanja koja je Inicijativa sprovela među studentima prava i političkih nauka, a koja se upravo tiču poznavanja ovih tema, te koja su pokazala nezavidno znanje mladih ljudi o ovoj oblasti – poput činjenice da 50% gorenavedenih studenata vjeruje da nikada nije počinjen ratni zločin u Crnoj Gori, odnosno uz umiješanost Crne Gore. 
Prisutni su, predstavivši se, objasnili i svoju motivaciju iza prijave za učešće u Školi tranzicione pravde i govorili o svom dosadašnjem iskustvu u radu sa ovim temama. Zaključeno je da su mladi, bez obzira na različite pozadine u pogledu obrazovanja i (profesionalnog) iskustva, jako zainteresovani za temu tranzicione pravde i suočavanja sa prošlošću, ali da je nedovoljno prilika za formalnu i neformalnu edukaciju u ovoj oblasti.
Po otvaranju Škole, učesnici/ce su imali priliku da se međusobno upoznaju kroz incijalni energizer, kada su na kreativan i dinamičan način odgovarali na različita pitanja, čime je stvoren dobar osnov za zajednički i timski rad u nadolezeća tri radna dana.
Drugi dan Škole je započet radionicom kojom su moderirale članice YIHR tim-a. One su, osvrnuvši se na rad Informaciono dokumentacionog centra, koji je u uvodnom izlaganju predstavila programska direktorica Inicijative, podsjetile na njegovu ideju da bude forum koji okuplja mlade ljude, s ciljem iniciranja dijaloga, razmjene mišljenja i znanja. Učesnici/ce su zatim ohrabreni da na papir stave svoja očekivanja od Škole, te ono što oni, svojim učešćem, donose grupi i radu Škole. Većina učesnika/ca je tada iznijelo da se nadaju novim, produbljenim znanjima, te da će steći novi uvid u ove oblasti. Složili su se i da će svako ponasob dati doprinos dijeljenjem svojih dosadašnjih iskustava, znatiželjom, interesovanjem i spremnošću da aktivno učestvuju u diskusijama tokom programa. Zatim je, na dinamičan način, odgovarajući potvrdno ili odrično na izjave koje se tiču metoda učenja o tranzicionoj pravdi, među učesnicima/cama iniciran razgovor o različtim iskustvima u pogledu dodira sa ovom oblašću: većina je o ovoj temi razgovarala sa svojim roditeljima i članovima uže porodice, a značajno manji broj je tokom formalnog obrazovanja imao prilike da o ovome uči. Konsenzus je postignut po pitanju toga da mladi moraju više da se edukuju o ovoj temi – što kroz formalnu, tako i kroz različite vidove neformalne edukacije.
Učesnicima/cama je postavljen dobar osnov za izučavanje tranzicione pravde kroz predavanje dr Sanje Grbović, profesorice međunarodnog javnog prava pod mentorstvom prof. dr Nebojše Vučinića. Njeno predavanje, Ratni zločini u sistemu međunarodnog humanitarnog prava, je zainteresovalo i one učesnike/ce koji/e nemaju prethodno obrazovanje iz oblasti prava i imalo je za cilj da, koristeći jezik međunarodnog prava, objasni istoriju želje da se kodifikuju pravila ratovanja i pravila zaštite (civilnih) žrtava rata. Time je upoznala prisutne sa sadržajem različitih konvencija i principima međunarodnog humanitarnog prava. Budući da su učesnici/ce prepoznali/e značaj poznavanja međunarodnog prava i njegovu relevantnost u širokoj lepezi tema, pokrenuto je mnogo diskusija o sukobima i kršenjima ljudskih prava – aktuelnim, ali i onim iz prošlosti.
Kasnije su učesnici imali prilike da, kroz zajednički rad i izučavajući Knjigu sjećanja, po grupama istražuju po jedan ratni zločin počinjen na teritoriji Crne Gore. Međusobno su u okviru svojih grupa čitali i diskutovali, a zatim su na hamerima na kreativan i vizuelan način predstavili najvažnije podatke i ključne činjenice u vezi konkretkog ratnog zločina, i to zatim podijelili s ostalim grupama.
Na kraju drugog dana, Nemanja Stjepanović, istraživač Programa mehanizma za informisanje zajednica pogođenih sukobima (PMI) je putem Zoom video poziva prisutnima održao predavanje 30 godina od osnivanja Haškog tribunala. Najprije je učesnike/ce upoznao s istorijom Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju, kolokvijalno poznatog kao Haški tribunal, ciljem njegovog osnivanja, strukturom i radom do njegovog zatvaranja 2017. godine, te i osnivanjem samog Mehanizma od 2010. godine. Zatim je detaljnije govorio o pojmu i vrstama, te specifičnostima krivičnih djela za koja se sudi u navedenim sudovima. To je poslužilo i kao osnov za razgovor o oružanim sukobima na području bivše Jugoslavije, s posebnim osvrtom na sve pojedinačne zemlje. Gospodin Stjepanović je zatim prisutnima predstavio najpoznatije predmete pred Međunarodnim krivičnim sudom i Međunarodnim rezidualnim mehanizmom za krivične sudove i učesnici/ce su u interaktivnoj diskusiji pokazali interesovanje velikim brojem pitanja i komentara o ovoj temi.
Posljednjeg dana seminara, učesnicima/cama su trenerica Lidija Brnović i izvršna direktorica nevladine organizacije Prima Aida Perović održale radionicu Kolektivni narativi i pomirenje kroz angažman mladih i pripovijedanje (storytelling). Učesnike/ce su motivisale da promišljaju o svojim sopstvenim korijenima i svojom vezom sa suočavanjem sa prošlošću i događajima 90-ih godina prošlog vijeka. Poseban akcenat je bio na predstavljanju metoda razgovora o ovim temama, odnosno o (kolektivnim) narativima, odnosno o načinima približavanja ove tematike mladima na različite kreativne načine. U tom smislu, učesnici/ce su upoznali sa knjigama i ilustracijama, te gledali/e video klipove i mini filmove o važnim spomenicima u našoj zemlji i regionu, i time se upoznali sa audiovizuelnim mogućnostima pripovijedanja o ovi temema. Posebno su im se dopali stripovi, koji, na inovativan način, posebno govore jezikom prijemčivim mladima.
Učesnici/e su se, sumirajući utiske u završnoj sesiji, složili da je upravo ovakva forma seminara, koja, pored edukativnog sadržaja i multidisciplinarnog pristupa, daje prostor za diskusiju kroz igre i grupni rad, te razmjenu mišljenja i iskustava, što omogućava stvaranje novih uvida, najbolji vid edukacije mladih ljudi i podizanje njihove svijesti o tranzicionoj pravdi. Inicijativa mladih za ljudska prava će, nesumnjivo, ubuduće nastaviti s ovom praksom, u cilju motivisanja i podsticanja mladih ljudi da razgovaraju o suočavanju s prošlošću i uče o principima tranzicione pravde u duhu pomirenja i tolerancije.
